Cuộc chiến với sự tập trung
Trở ngại lớn nhất của các tác giả để hiện thực hoá cuốn sách của mình
Trên hành trình làm việc với vai trò tư vấn xuất bản sách, mình quan sát thấy rất nhiều chuyên gia đã bỏ dở cuốn sách của mình bởi: "Tôi cảm thấy để viết được 1 cuốn sách thì mất rất nhiều thời gian, cần sự nghiên cứu sâu và tập trung. Nhưng công việc chuyên môn cũng cần xử lý nên việc duy trì sự tập trung cho cuốn sách là khó."
Gần đây khi đọc lại cuốn Deep Work của tác giả Cal Newport, mình mới phát hiện ra rằng tác giả sử dụng rất nhiều ví dụ về quá trình viết và hoàn thành một cuốn sách. Cal đã lấy rất nhiều ví dụ về các các tác giả sách nổi tiếng đã sử dụng các phương pháp khác nhau để có sự tập trung sâu, điều cực kì cần thiết để có thể hoàn thành được một bản thảo chất lượng.
Viết một cuốn sách là hành trình dài và đầy thử thách. Nhiều tác giả bắt đầu hành trình với cảm hứng tràn đầy và ý tưởng phong phú, nhưng không ít người phải đối mặt với thất bại khi không thể hoàn thành mục tiêu. Một trong những nguyên nhân chính cản trở họ chính là khả năng duy trì sự tập trung.
Trong bối cảnh hiện đại, khi môi trường xung quanh luôn tràn ngập các yếu tố gây sao lãng, tập trung trở thành thử thách lớn nhất mà bất cứ tác giả nào cũng phải vượt qua để biến ý tưởng của mình thành một cuốn sách thực thụ. Vậy làm sao để có thể vượt qua được trở ngại này và các tác giả thành công họ đã áp dụng cách thức gì để có thể hiện thực hoá được ý tưởng của mình? Mình đã tổng hợp cách thức từ rất nhiều các tác giả khác nhau để tìm ra công thức, bài viết này mình sẽ làm rõ cho bạn điều đó.
1. Mất tập trung - Kẻ thù thầm lặng của sự sáng tạo
Nghiên cứu cho thấy rằng tập trung là yếu tố nền tảng để sáng tạo và duy trì mạch suy nghĩ. Việc viết sách đòi hỏi sự tập trung cao độ vì bản thân quá trình này là một hoạt động phức tạp, đòi hỏi khả năng kết nối, mở rộng và phát triển ý tưởng một cách mạch lạc. Đó là bởi việc viết sách thường yêu cầu tác giả phát triển một chuỗi các ý tưởng liên kết chặt chẽ và có chiều sâu. Điều này đòi hỏi người viết phải nhớ và duy trì mạch suy nghĩ từ đoạn này sang đoạn khác, từ chương này đến chương khác. Sự tập trung sâu giúp tác giả dễ dàng kết nối các phần nội dung với nhau, đảm bảo tính nhất quán của câu chuyện hoặc lập luận xuyên suốt.
Việc viết một cuốn sách bao gồm việc xử lý một khối lượng lớn thông tin, từ kiến thức nền, nghiên cứu đến các chi tiết cụ thể trong từng chương. Nếu bị gián đoạn liên tục, não bộ sẽ mất thời gian “tái lập” lại các thông tin này, khiến tác giả dễ rơi vào trạng thái quá tải hoặc viết lan man.
Đối với các sách phi hư cấu, việc phát triển và bảo vệ các lập luận là vô cùng quan trọng. Các tác giả phải liên tục kiểm chứng các quan điểm, tìm ra dẫn chứng thuyết phục và đảm bảo tính logic xuyên suốt. Sự tập trung cho phép tác giả theo dõi được mạch suy nghĩ logic và bảo vệ lập luận của mình một cách thuyết phục, tránh sự lạc đề hoặc thiếu nhất quán.
Bên cạnh đó, khi viết sách, cảm xúc và cảm hứng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra nội dung hấp dẫn và chạm đến người đọc. Tác giả cần duy trì một dòng cảm xúc liền mạch để có thể diễn đạt ý tưởng một cách sâu sắc. Nếu bị gián đoạn bởi các yếu tố gây sao lãng, cảm xúc bị mất đi và dòng suy nghĩ dễ bị đứt quãng, làm cho nội dung trở nên rời rạc và thiếu nhất quán.
Một cuốn sách thành công không chỉ là sự biểu đạt của riêng tác giả mà còn cần tạo nên sự kết nối với độc giả. Sự tập trung giúp tác giả thấu hiểu và đặt mình vào góc nhìn của người đọc, tìm cách truyền tải thông điệp dễ hiểu và phù hợp. Viết sách đòi hỏi tác giả phải đào sâu vào chủ đề và tìm ra những khía cạnh mới lạ, góc nhìn độc đáo để mang đến giá trị mới cho người đọc. Quá trình đào sâu này không thể thực hiện một cách hời hợt. Việc duy trì sự tập trung giúp tác giả khai thác tối đa tiềm năng sáng tạo, nhìn nhận chủ đề từ nhiều góc độ và phát triển các khía cạnh của nó một cách toàn diện.
2. Tác động của sự mất tập trung đến tiến độ viết
Khi mất tập trung, các tác giả thường mất rất nhiều thời gian để quay lại với mạch suy nghĩ ban đầu. Điều này làm kéo dài quá trình hoàn thành một cuốn sách và có thể khiến tác giả cảm thấy nản lòng, từ đó dễ dàng từ bỏ. Tệ hơn nữa, sự mất tập trung kéo dài có thể dẫn đến khả năng viết hời hợt, một dạng viết mà ý tưởng chỉ được phát triển bề mặt mà không đi sâu vào các khía cạnh quan trọng. Những cuốn sách được viết trong trạng thái như vậy thường thiếu chiều sâu và không thể thu hút độc giả.
Để khắc phục tình trạng mất tập trung, trước tiên, các tác giả cần hiểu rõ nguyên nhân sâu xa của nó:
Áp lực từ công việc và cuộc sống cá nhân: Đối với nhiều tác giả, viết sách là một công việc phụ, đòi hỏi họ phải cân bằng với công việc chính và trách nhiệm gia đình. Áp lực từ nhiều phía khiến họ khó duy trì sự tập trung cao độ cho việc viết.
Thói quen làm việc đa nhiệm: Một số tác giả cho rằng làm việc đa nhiệm là cách giúp họ xử lý nhiều công việc cùng lúc. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ ra rằng đa nhiệm không phải là giải pháp hiệu quả cho công việc đòi hỏi tư duy sâu như viết sách. Khi phải chuyển đổi giữa nhiều công việc khác nhau, bộ não cần thời gian để “khởi động lại” mỗi khi thay đổi nhiệm vụ. Điều này làm giảm hiệu suất làm việc và dễ gây mất tập trung.
Thói quen sử dụng Internet: Đa số các tác giả thường xuyên kiểm tra điện thoại, email hay mạng xã hội trong khi làm việc. Những hành động tưởng chừng nhỏ này lại có tác động lớn đến khả năng duy trì mạch suy nghĩ. Khi phải chia nhỏ sự chú ý cho nhiều hoạt động, não bộ không thể duy trì trạng thái tập trung sâu, một yếu tố cực kỳ quan trọng để sáng tạo ra nội dung ý nghĩa và có chiều sâu.
Áp lực tự tạo ra sự hoàn hảo: Nhiều tác giả mong muốn từng câu chữ phải hoàn hảo ngay từ ban đầu, điều này tạo nên sự căng thẳng và khiến họ dễ dàng mất tập trung khi không đạt được kỳ vọng. Áp lực tự tạo này là một trở ngại lớn khiến họ khó viết liên tục và tự do thể hiện ý tưởng.
3. Các Chiến Lược Giúp Tác Giả Tập Trung Hiệu Quả
Duy trì tập trung không phải là điều dễ dàng nhưng cũng không phải là điều bất khả thi. Cal Newport đã đề xuất khái niệm “làm việc sâu” - tập trung cao độ vào một nhiệm vụ cụ thể mà không bị sao lãng trong thời gian dài. Ông chính là một trong những minh chứng điển hình cho phương pháp này, khi ông tự thiết lập cho mình những khoảng thời gian không gián đoạn để có thể viết và nghiên cứu sâu về các chủ đề mình đam mê. Nhờ đó, ông đã hoàn thành nhiều cuốn sách được đánh giá cao trong thời gian ngắn.
Cụ thể, Newport sử dụng bảng chấm điểm cá nhân để đo lường số giờ ông dành cho “làm việc sâu” mỗi ngày, hướng tới các mục tiêu quan trọng như hoàn thành bài nghiên cứu hoặc chương sách. Phương pháp này giúp ông duy trì động lực liên tục và thấy rõ tác động tích cực của các giờ làm việc sâu lên tiến trình công việc hàng ngày và kết quả dài hạn. Sau đây các bước thiết thực để giúp các tác giả rèn luyện khả năng tập trung và hoàn thành cuốn sách của mình.
A. Đặt ưu tiên và cam kết cho dự án sách của bạn
Viết một cuốn sách không phải là một công việc dễ dàng hay có thể hoàn thành một cách hời hợt. Để đạt được mục tiêu, các tác giả cần đặt ưu tiên và cam kết nghiêm túc với dự án của mình. Không có chỗ cho tâm lý “có thì tốt, không có cũng được” trong quá trình này. Hai câu chuyện dưới đây minh họa rõ ràng sức mạnh của việc nâng tầm quan trọng của dự án thông qua sự tập trung tuyệt đối và cam kết cao độ.
J.K. Rowling: Biến áp lực thành động lực
Năm 2007, khi viết Harry Potter and the Deathly Hallows, J.K. Rowling không chỉ đối mặt với áp lực phải kết thúc loạt truyện một cách hoàn hảo, mà còn phải làm hài lòng hàng triệu độc giả trung thành. Làm việc tại nhà – một môi trường thường xuyên bị gián đoạn bởi tiếng ồn, trẻ nhỏ và thú cưng – không đủ để giúp bà duy trì sự tập trung cần thiết.
Để vượt qua trở ngại này, Rowling đã thuê một phòng hạng sang tại khách sạn Balmoral ở Edinburgh. Bà mô tả quyết định này như một bước đi táo bạo nhằm tạo điều kiện tối ưu để viết. “Tôi đến đó chỉ để thử,” Rowling chia sẻ, “nhưng ngày đầu tiên công việc diễn ra rất tốt. Thế là tôi tiếp tục quay lại và cuối cùng đã hoàn thành cuốn sách tại đây.” Sự thay đổi môi trường – từ một không gian quen thuộc với nhiều yếu tố gây xao lãng đến một nơi xa hoa và yên tĩnh – không chỉ cải thiện năng suất của bà mà còn tăng cường cam kết với dự án.
Peter Shankman: Tận dụng cam kết mạnh mẽ để vượt thời hạn
Peter Shankman, một doanh nhân và tác giả, thường xuyên di chuyển trên các chuyến bay quốc tế. Sau khi ký hợp đồng viết sách với thời hạn chỉ hai tuần, anh nhận ra rằng cần một cách tiếp cận khác thường để hoàn thành bản thảo đúng hẹn.
Thay vì làm việc trong văn phòng hoặc tại nhà, Shankman đặt vé khứ hồi hạng thương gia tới Tokyo. Anh viết không ngừng nghỉ trong suốt chuyến bay tới Nhật Bản, chỉ nghỉ ngơi ngắn tại phòng chờ sân bay, sau đó quay lại Mỹ trên chuyến bay kế tiếp và tiếp tục viết. Kết quả là chỉ trong 30 giờ, Shankman hoàn thành bản thảo cuốn sách của mình. Anh nhận xét: “4.000 đô-la cho chuyến đi này hoàn toàn xứng đáng.”
Trong cả hai trường hợp trên, thành công không đến từ những hành động ngẫu nhiên. Nó đến từ sự nghiêm túc cam kết với công việc – một tâm lý quyết tâm đặt mục tiêu lên ưu tiên hàng đầu. Các tác giả cần nhận thức rằng, để hoàn thành một cuốn sách, bạn phải:
Chấp nhận trách nhiệm: Dự án sách của bạn không chỉ là một công việc phụ, mà là một cam kết lớn. Hãy nhìn nhận nó như một phần quan trọng của sự nghiệp và cuộc sống.
Đầu tư nguồn lực: Điều này có thể là tài chính, thời gian hoặc thay đổi môi trường làm việc. Những nỗ lực đầu tư này sẽ tạo ra động lực và tăng cường cam kết.
Thay đổi tư duy: Đặt mình vào một môi trường mới mẻ và khác biệt để tạo cảm giác trang trọng và quan trọng cho công việc. Điều này giúp giảm bản năng trì hoãn và tăng khả năng tập trung.
Đặt ưu tiên hàng đầu: Tránh tâm lý “nếu được thì tốt, không thì thôi”. Khi bạn coi dự án viết sách là ưu tiên số một, bạn sẽ tìm thấy giải pháp để vượt qua mọi khó khăn.
Để hoàn thành một cuốn sách, bạn cần nghiêm túc cam kết và ưu tiên dự án của mình như một mục tiêu quan trọng nhất. Đừng để các yếu tố xung quanh làm lu mờ trách nhiệm của bạn. Hãy bắt đầu bằng cách tự hỏi: “Tôi đã thực sự đặt cuốn sách của mình lên ưu tiên hàng đầu chưa?” Nếu câu trả lời là “chưa,” hãy thay đổi ngay hôm nay – vì một dự án sách nghiêm túc không thể thành công nếu thiếu sự cam kết trọn vẹn.
B. Xác định cách thức tập trung phù hợp với bạn
Việc áp dụng làm việc sâu không phải là một phương pháp “một kích thước phù hợp với tất cả mọi người”. Mỗi tác giả có lối sống, công việc, và khả năng tập trung khác nhau, đòi hỏi phải tìm ra triết lý làm việc phù hợp để từ đó tìm ra phương pháp ứng dụng cho bản thân. Dưới đây là bốn triết lý làm việc sâu điển hình, cùng với phân tích cách lựa chọn phù hợp với bạn.
1. Triết lý hà khắc: Tập trung tuyệt đối, loại bỏ tất cả phiền nhiễu
Triết lý này yêu cầu bạn tạo ra các khoảng thời gian dài, không bị ngắt quãng để làm việc sâu. Neal Stephenson, tác giả khoa học viễn tưởng nổi tiếng, là người điển hình theo đuổi triết lý này. Ông từ chối trả lời email, tham dự các hội nghị hay giao tiếp không cần thiết để tập trung vào việc viết.
Triết lý này phù hợp với:
Những người có khả năng tự chủ cao.
Những người làm việc sáng tạo không yêu cầu sự giao tiếp liên tục.
Những người sẵn sàng từ bỏ các hoạt động hời hợt để ưu tiên làm việc sâu.
Thách thức đặt ra:
Đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ và khả năng kiểm soát lịch trình cá nhân.
Không phù hợp nếu công việc hoặc cuộc sống cá nhân đòi hỏi sự linh hoạt.
Lời khuyên:
Nếu bạn chọn triết lý này, hãy thiết lập một môi trường làm việc tách biệt hoàn toàn và thông báo rõ ràng với người xung quanh rằng bạn sẽ không phản hồi trong thời gian làm việc sâu.
2. Triết lý đôi khi: Cân bằng giữa làm việc sâu và các hoạt động khác
Carl Jung, nhà tâm lý học nổi tiếng, là ví dụ điển hình cho triết lý này. Trong những giai đoạn cần sự sáng tạo cao, ông ẩn dật tại ngôi nhà trong rừng để tập trung làm việc sâu. Khi quay lại Zurich, ông lại hòa mình vào cuộc sống xã hội và làm việc ở nhịp độ bình thường.
Triết lý này phù hợp với:
Những người cần thời gian làm việc sâu để hoàn thành các dự án quan trọng, nhưng không thể duy trì trạng thái này liên tục.
Những người cần cân bằng giữa công việc chuyên sâu và các trách nhiệm khác.
Thách thức đặt ra: Đòi hỏi bạn có khả năng quản lý thời gian tốt để tận dụng tối đa khoảng thời gian làm việc sâu.
Lời khuyên:
Đặt lịch làm việc sâu định kỳ (ví dụ: hai ngày mỗi tuần cho việc viết sách). Trong thời gian này, hãy tạo một môi trường làm việc nghiêm túc và không bị gián đoạn.
3. Triết lý nhịp nhàng: Xây dựng thói quen làm việc sâu hàng ngày
Phương pháp này dựa trên việc duy trì sự nhịp nhàng trong công việc. Brian Chappell, một tiến sĩ bận rộn, thiết lập các phiên làm việc sâu vào mỗi buổi sáng từ 5:30 đến 7:30. Ông làm điều này mỗi ngày, bất kể các trách nhiệm khác trong ngày.
Triết lý này phù hợp với:
Những người có lịch trình công việc và cuộc sống bận rộn.
Những người muốn duy trì tiến độ ổn định trong các dự án dài hạn.
Thách thức đặt ra: Yêu cầu sự kỷ luật để duy trì thói quen hàng ngày, ngay cả khi có các trách nhiệm khác gây sao lãng.
Lời khuyên:
Hãy bắt đầu với những phiên làm việc ngắn (30-60 phút mỗi ngày) và tăng dần thời lượng khi bạn quen với nhịp độ. Sử dụng lịch hoặc ứng dụng để theo dõi tiến độ và duy trì động lực.
4. Triết lý luôn luôn: Làm việc sâu bất cứ khi nào có cơ hội
Walter Isaacson, tác giả của các cuốn tiểu sử nổi tiếng về Steve Jobs và Einstein, thường làm việc sâu bất cứ khi nào ông có thời gian rảnh trong ngày. Với lịch trình bận rộn của một nhà báo, ông không có các phiên làm việc sâu cố định mà tận dụng mọi khoảng thời gian ngắn để tập trung viết.
Triết lý này phù hợp với:
Những người có lịch trình thay đổi liên tục và không thể sắp xếp các khoảng thời gian dài để làm việc sâu.
Những người đã quen với việc chuyển đổi nhanh chóng giữa các trạng thái làm việc.
Thách thức đặt ra:
Khó duy trì sự tập trung cao độ vì không có thói quen cố định.
Yêu cầu khả năng tự điều chỉnh và tạo động lực trong thời gian ngắn.
Lời khuyên:
Nếu bạn chọn triết lý này, hãy luôn mang theo công cụ làm việc (máy tính, sổ tay) để tận dụng bất cứ khoảng thời gian nào rảnh rỗi. Tạo một danh sách các nhiệm vụ nhỏ phù hợp với các phiên làm việc ngắn.
Cách thức lựa chọn triết lý phù hợp với bản thân:
Quan sát bản thân: Đánh giá khả năng tập trung, tính chất công việc, và lịch trình cá nhân.
Bạn có thể tập trung trong thời gian dài không?
Công việc của bạn yêu cầu giao tiếp thường xuyên hay không?
Xác định mục tiêu: Dự án của bạn đòi hỏi mức độ tập trung nào? Một cuốn sách phức tạp sẽ cần nhiều thời gian làm việc sâu hơn so với một bài viết ngắn.
Thử nghiệm và điều chỉnh: Không có triết lý nào phù hợp ngay lập tức. Hãy bắt đầu với một phương pháp, thử nghiệm trong 2-4 tuần và điều chỉnh dựa trên hiệu quả thực tế.
C. Đưa tâm trí vào khuôn khổ và thiết lập chế độ làm việc nghiêm túc
Viết sách, cũng như bất kỳ công việc sáng tạo nào, không thể dựa vào cảm hứng nhất thời. Cảm hứng có thể là nguồn khởi đầu, nhưng để hoàn thành một tác phẩm, bạn cần một chế độ làm việc nghiêm túc và kiên định. Đây không chỉ là điều kiện cần mà còn là chiến lược đã được chứng minh bởi những nhà tư tưởng và tác giả vĩ đại như Charles Darwin hay Haruki Murakami.
Nghi thức hóa công việc: Đưa tâm trí vào khuôn khổ
Trong thời gian hoàn thành cuốn "Nguồn gốc của muôn loài", Charles Darwin duy trì một lịch trình chặt chẽ như sau:
7 giờ sáng: Thức dậy và đi bộ một quãng ngắn.
8 giờ - 9 giờ 30: Làm việc sâu vào các ý tưởng khoa học.
9 giờ 30 - 10 giờ 30: Đọc thư từ và các tài liệu.
10 giờ 30 - 12 giờ: Quay lại nghiên cứu.
Buổi chiều: Đi bộ và nghiền ngẫm ý tưởng trên một con đường bỏ hoang quanh nhà.
Darwin không chờ đợi cảm hứng xuất hiện để bắt đầu làm việc. Ông dựa vào sự lặp lại của thói quen và một lịch trình rõ ràng để duy trì sự tập trung. Những hoạt động như đi bộ không chỉ giúp ông thư giãn mà còn là cơ hội để suy nghĩ sâu hơn về các ý tưởng thách thức.
Haruki Murakami, tác giả của "Rừng Nauy" và "1Q84", cũng thiết lập chế độ làm việc với kỷ luật thép:
4 giờ sáng: Thức dậy và viết liên tục 4-5 tiếng.
Chiều: Dành thời gian chạy bộ, bơi lội để duy trì thể lực và tinh thần tỉnh táo.
Tối: Đọc sách hoặc nghe nhạc để thư giãn.
Murakami từng nói: “Viết lách là một công việc đòi hỏi sự lặp lại hàng ngày. Điều này không lãng mạn, nhưng nếu không làm thế, tôi không thể viết được bất cứ thứ gì đáng giá.”
Bạn thấy đấy những bộ óc vĩ đại không dựa vào cảm hứng nhất thời. Họ nghiêm túc đặt ra các nghi thức để đưa tâm trí vào khuôn khổ, biến công việc sáng tạo thành một thói quen đều đặn. Cảm hứng thường được coi là ngọn lửa thắp sáng sự sáng tạo. Tuy nhiên, chờ đợi cảm hứng đến là một chiến lược thất bại vì:
Không kiểm soát được: Cảm hứng là thứ không thể dự đoán, trong khi công việc viết sách đòi hỏi tiến độ và kết quả cụ thể.
Dễ bị trì hoãn: Chờ đợi cảm hứng thường dẫn đến sự trì hoãn, làm mất động lực và thời gian quý giá.
Thay vào đó, nghi thức hóa công việc sẽ giúp bạn:
Duy trì sự ổn định: Khi bạn có một lịch trình rõ ràng, công việc sẽ tiếp tục tiến triển ngay cả khi không có cảm hứng.
Tăng khả năng sáng tạo: Sự lặp lại của thói quen làm việc sâu sẽ mở ra nhiều cơ hội để các ý tưởng xuất hiện một cách tự nhiên.
Vậy làm thế nào để nghi thức hóa quá trình viết sách?
Chọn địa điểm và thời gian cụ thể
Hãy thiết lập một không gian làm việc cố định, nơi bạn có thể tránh mọi phiền nhiễu:
Đóng cửa phòng làm việc.
Sử dụng biển báo “Xin đừng làm phiền” nếu cần.
Đảm bảo có một khung thời gian cụ thể mỗi ngày chỉ dành riêng cho viết sách.
Ví dụ: Charles Darwin luôn làm việc vào sáng sớm khi tâm trí còn tươi mới. Haruki Murakami chọn khoảng thời gian từ 4 giờ sáng vì đó là lúc ông ít bị sao lãng nhất.
Tạo khuôn khổ làm việc
Các quy tắc giúp bạn tối đa hóa năng suất trong thời gian làm việc sâu:
Hạn chế sử dụng Internet: Bạn có thể dùng ứng dụng chặn mạng xã hội trong thời gian làm việc.
Đặt mục tiêu cụ thể: Ví dụ, viết 500 từ trong 1 giờ.
Định nghĩa rõ thời gian nghỉ: Dùng kỹ thuật Pomodoro (25 phút làm việc - 5 phút nghỉ) hoặc phân chia thời gian viết thành từng phiên nhỏ.
Hỗ trợ quá trình làm việc
Bắt đầu với một tách cà phê hoặc trà để kích thích sự tỉnh táo.
Ăn đủ dinh dưỡng để duy trì năng lượng.
Dành thời gian đi bộ hoặc tập thể dục nhẹ để làm mới tâm trí.
Nietzsche từng nói: “Chỉ những ý tưởng nảy ra từ việc đi bộ mới có giá trị.” Darwin và Murakami cũng áp dụng phương pháp này để giữ đầu óc minh mẫn và sáng tạo.
D. Loại bỏ áp lực tự tạo
Tập trung không đồng nghĩa với việc phải đạt đến sự hoàn hảo ngay lập tức. Hãy cho phép bản thân viết tự do, thoải mái để đưa ra những ý tưởng ban đầu mà không cần lo lắng về chất lượng. Những bản thảo đầu tiên có thể chưa hoàn hảo, nhưng điều này là hoàn toàn bình thường. Các tác giả nên xem đây là bước đệm để phát triển nội dung và ý tưởng, từ đó điều chỉnh và hoàn thiện dần.
Anne Lamott, trong cuốn Bird by Bird, đã chia sẻ triết lý của mình về việc viết những "bản thảo đầu tiên tệ nhất" (the shitty first draft) như một cách để giảm bớt áp lực và tự do sáng tạo. Lamott nhấn mạnh rằng hầu hết các tác giả đều có xu hướng áp đặt kỳ vọng cao vào bản thân ngay từ khi bắt đầu, mong muốn câu chữ và ý tưởng phải hoàn hảo ngay lập tức. Tuy nhiên, chính kỳ vọng này tạo ra áp lực, dễ dẫn đến mất tự tin, chán nản, hoặc mắc kẹt trong những chi tiết không quan trọng.
Để giải phóng bản thân khỏi những kỳ vọng này, Lamott khuyến khích các tác giả nên cho phép mình viết ra một bản thảo đầu tiên "không tốt" hoặc "lộn xộn". Điều này giúp họ vượt qua nỗi sợ hãi trước trang giấy trắng, tự do thử nghiệm và để các ý tưởng tuôn chảy mà không bị ràng buộc bởi sự hoàn hảo.
Theo Lamott, nhiệm vụ của bản thảo đầu tiên không phải là tạo ra một tác phẩm hoàn chỉnh mà là đưa mọi suy nghĩ, cảm xúc, và ý tưởng thô ra trang giấy. Bản thảo đầu tiên chỉ là bước đệm để tác giả có thể quay lại và chỉnh sửa, cải thiện nội dung, biến những ý tưởng sơ khai thành các đoạn văn hoàn thiện hơn trong các bản thảo sau.
Lamott tin rằng viết một bản thảo đầu tiên tệ giúp các tác giả tập trung vào quá trình thay vì thành quả ngay lập tức. Cách tiếp cận này không chỉ giảm bớt áp lực mà còn giúp tác giả giữ được niềm vui và sự sáng tạo trong hành trình viết.
E. Thực hiện các buổi đánh giá và điều chỉnh kế hoạch viết
Stephen King, trong cuốn hồi ký On Writing, đã chia sẻ rằng ông thiết lập một chế độ viết kỷ luật và nghiêm ngặt, bao gồm cả việc đánh giá tiến độ hàng tuần. King nổi tiếng với mục tiêu viết tối thiểu 2.000 từ mỗi ngày, nhưng ông không chỉ viết và quên đi – ông theo dõi sát sao tiến độ của mình và thường xuyên tự đánh giá để đảm bảo mọi thứ đi đúng hướng.
Hàng tuần, King xem xét lại các mục tiêu mà ông đã đặt ra và tiến độ mà ông đã đạt được. Trong các buổi đánh giá này, ông không chỉ xem mình đã hoàn thành bao nhiêu trang hay từ, mà còn đánh giá chất lượng của những gì mình đã viết, từ bố cục, sự phát triển nhân vật, cho đến cách xây dựng các cảnh. Điều này giúp ông phát hiện sớm những phần chưa hiệu quả và cần chỉnh sửa, tránh việc viết lan man hoặc đi lệch khỏi mạch chính của câu chuyện.
Việc đánh giá tiến độ hàng tuần giúp King duy trì động lực và sự tập trung, đồng thời bảo đảm rằng ông luôn tiến tới mục tiêu lớn hơn là hoàn thành bản thảo trong thời gian dự kiến. Đó cũng là cách để ông duy trì kỷ luật cá nhân và cải tiến liên tục, từ đó giữ vững năng suất viết cao trong suốt sự nghiệp của mình.
Bạn có biết không, hàng triệu cuốn sách đã được viết ra, không phải nhờ những ý tưởng hoàn hảo ngay từ đầu, mà nhờ sự cam kết và tập trung bền bỉ của các tác giả. Họ cũng từng đối mặt với những trở ngại như bạn: sự sao lãng, nỗi lo lắng hay áp lực. Nhưng chính quyết tâm bước tiếp, từng ngày một, đã giúp họ hoàn thành tác phẩm của mình.
Bạn cũng có thể làm được điều đó. Hãy bắt đầu từ hôm nay, cam kết với giấc mơ của mình, và nhớ rằng, chỉ cần bạn kiên trì, câu chuyện của bạn chắc chắn sẽ tìm được cách chạm đến trái tim người đọc. Cuốn sách trong bạn đang chờ ngày được ra đời — và bạn chính là người mang nó đến với thế giới.