Làm sao để biết độc giả thực sự muốn gì từ cuốn sách của bạn?
11 cách giúp bạn kết nối mạnh mẽ với độc giả qua từng trang sách.
Tuần vừa rồi họp với tác giả dự án sách về tài chính, team RIO Book đã chia sẻ với chị kết quả nhận được từ việc testing sản phẩm demo cũng như những đề xuất cải tiến bản thảo hiện tại. Chị tác giả rất ngạc nhiên về quy trình này của RIO Book. Sau khi nghe những đánh giá và chia sẻ của phụ huynh và trẻ em (đối tượng mục tiêu của bộ sách) cũng như quá trình RIO Book quan sát hành vi sử dụng sản phẩm, chị rất ghi nhận và nghĩ rằng những đánh giá này rất tiềm năng để phát triển thêm cho bản thảo nhằm đáp ứng đúng với nhu cầu và hành vi của độc giả.
Chị chia sẻ với mình rằng: "Chị đã là tác giả của rất nhiều cuốn sách, cũng làm với nhiều nhà xuất bản, nhà phát hành. Nhưng chưa có bên nào làm sách như cách bọn em đang làm. Chị nghĩ rằng đây là một bước cực kì quan trọng và cần thiết trong một quy trình chuyên nghiệp."
Thực ra việc hiểu khách hàng của mình là ai và đặc tính của họ là một điều rất căn bản trong các bước R&D (Research and Development - Nghiên cứu và phát triển sản phẩm), tuy nhiên, đối với sách lại chưa quen thuộc. Thực tế nhiều tác giả khi viết sách vẫn chỉ ngồi luôn vào và viết. Chúng ta cần nhìn nhận một cách thực tế là sách cũng là một sản phẩm, và để xây dựng được một sản phẩm thực sự hiệu quả cho khách hàng thì nó cần đi từ vấn đề của chính họ.
Bài viết này sẽ là một hướng dẫn với 11 cách thức đơn giản, giúp bạn có thể nghiên cứu insight của độc giả của mình một cách độc lập.
Insight độc giả là gì và tại sao nó quan trọng với tác giả?
Insight độc giả là sự hiểu biết sâu sắc về những suy nghĩ, cảm xúc, nhu cầu, và mong muốn của độc giả. Đây không chỉ là những thông tin bề mặt mà là sự khám phá ra những động lực tiềm ẩn, những điểm đau (pain points) hay niềm vui mà độc giả trải qua khi tiếp cận nội dung của bạn. Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lý do tại sao mọi người suy nghĩ hoặc hành động theo cách mà họ làm. Insight thường đi sâu vào bên trong những suy nghĩ và cảm xúc, vượt ra ngoài những gì hiển thị trên bề mặt.
Ví dụ đơn giản, khi viết sách cho cha mẹ về cách nuôi dạy con cái, insight có thể là: "Nhiều cha mẹ luôn cảm thấy áp lực phải trở thành 'cha mẹ hoàn hảo' và thường lo lắng về việc liệu họ có đang làm đúng cho con mình hay không." Đây là insight bởi vì nó không chỉ nói lên một thực tế (cha mẹ lo lắng về việc nuôi dạy con) mà còn chạm vào một cảm xúc sâu hơn (áp lực phải hoàn hảo).
Khi hiểu được insight này, tác giả có thể viết nội dung sách với một giọng điệu thấu hiểu và đồng cảm, giúp họ hiểu chỉ cần họ đang nỗ lực cùng con phát triển là họ đang làm tốt nhất rồi. Điều này giúp cha mẹ cảm thấy được an ủi và gắn kết hơn với thông điệp của cuốn sách.
Vậy điều gì khiến tác giả không nắm bắt Insight độc giả, hãy cùng nhìn vào 4 sai lầm các tác giả thường mắc phải khi thực hiện cuốn sách của mình.
04 sai lầm các tác giả thường mắc phải khi định hình cuốn sách của mình
1. Viết cho tất cả mọi người
Tác giả thường cố gắng làm cho cuốn sách của mình phù hợp với tất cả mọi người, dẫn đến nội dung quá rộng và không đi sâu vào một chủ đề cụ thể. Họ nghĩ rằng việc mở rộng phạm vi độc giả sẽ giúp sách bán chạy hơn.
Khi bạn viết cho tất cả mọi người, cuốn sách có nguy cơ trở nên mơ hồ và không thực sự đáp ứng nhu cầu cụ thể của bất kỳ nhóm độc giả nào. Điều này có thể dẫn đến việc không có độc giả nào cảm thấy cuốn sách đặc biệt dành cho họ.
Cách khắc phục: Hãy xác định rõ đối tượng độc giả mục tiêu và insight của họ. Khi viết sách tập trung vào việc giải quyết vấn đề hoặc nhu cầu cụ thể của một nhóm độc giả nhất định bạn sẽ tạo ra sự kết nối sâu sắc hơn.
Đọc thêm: Bạn có đang cố gắng viết một cuốn sách dành cho tất cả mọi người?
2. Không tìm hiểu độc giả trước khi viết
Nhiều tác giả chỉ viết theo cảm hứng cá nhân hoặc kiến thức chuyên môn của mình mà không dành thời gian tìm hiểu về độc giả, những thách thức, và mong muốn của họ.
Điều này dẫn tới cuốn sách có thể không đáp ứng được kỳ vọng của độc giả, dẫn đến việc thiếu sự gắn kết và cuốn hút. Độc giả có thể cảm thấy nội dung không liên quan hoặc không mang lại giá trị thực tiễn, họ sẽ không mua hoặc mua rồi không đọc.
Cách khắc phục: Trước khi bắt đầu viết, hãy thực hiện nghiên cứu insight độc giả, điều này giúp bạn hiểu rõ hơn về những gì độc giả thực sự cần và mong đợi.
3. Dựa dẫm vào kiến thức của bản thân mà bỏ qua ý kiến độc giả
Tác giả thường cho rằng kiến thức và kinh nghiệm của họ là đủ để viết nên một cuốn sách thành công, bỏ qua việc thu thập phản hồi từ độc giả tiềm năng. Bởi vậy, cuốn sách có thể thiếu tính thực tế hoặc không đáp ứng được nhu cầu thị trường hiện tại. Độc giả có thể cảm thấy cuốn sách quá chủ quan hoặc không phù hợp với họ.
Cách khắc phục: Bạn nên mở rộng tầm nhìn bằng cách lắng nghe và tương tác với độc giả trong quá trình viết. Thu thập phản hồi và ý kiến từ độc giả về những chủ đề mà họ quan tâm nhất sẽ mang tới cho bạn những cách tiếp cận hiệu quả cho độc giả của mình.
4. Quá tập trung vào thông tin, thiếu sự kết nối cảm xúc
Một số tác giả quá tập trung vào việc truyền tải kiến thức và thông tin mà quên mất việc kết nối cảm xúc với độc giả. Cuốn sách có thể trở thành một bản trình bày khô khan với quá nhiều dữ kiện mà thiếu sự đồng cảm và cảm hứng.
Độc giả sẽ cảm thấy khó tiếp thu hoặc không cảm thấy động lực khi đọc nội dung khô khan. Họ có thể cảm nhận cuốn sách quá cứng nhắc hoặc không thực tế đối với cuộc sống của họ.
Cách khắc phục: Bạn cần nắm bắt được những nỗi đau rào cản của độc giả, từ đó kết hợp thông tin với những câu chuyện, ví dụ thực tế, và lời khuyên mang tính cá nhân phù hợp với độc giả. Hãy chia sẻ trải nghiệm của bản thân hoặc câu chuyện của người khác để tạo sự kết nối cảm xúc.
Đối với tác giả, việc nắm bắt insight độc giả là một bước quan trọng trong việc tạo ra những cuốn sách không chỉ hấp dẫn mà còn mang lại giá trị thực sự cho người đọc. Một cuốn sách có thể trở thành một công cụ chuyển đổi mạnh mẽ nếu nó chạm đến những điều sâu kín trong tâm hồn độc giả, thúc đẩy họ suy nghĩ, hành động, và thậm chí thay đổi cách nhìn về cuộc sống.
Việc hiểu rõ insight độc giả giúp tác giả xây dựng một mối liên kết sâu sắc hơn với người đọc. Điều này không chỉ tạo ra sự đồng cảm mà còn giúp tác giả định hướng nội dung, thông điệp, và cách tiếp cận một cách hiệu quả hơn. Từ đó, sách không chỉ là một sản phẩm mà trở thành một người bạn, một người dẫn đường cho độc giả trên hành trình tìm kiếm kiến thức và sự phát triển.
Làm sao để hiểu độc giả?
Độc giả là con người, vậy làm sao để hiểu được con người?
Chỉ có một cách duy nhất, đó là bạn phải tiếp xúc với họ. Bằng cách này hay cách khác, bạn cần va chạm với độc giả của mình. Nhiều người nghĩ tác giả thì chỉ ngồi ở bàn giấy để viết. Dạ thưa không, để trở thành một tác giả xuất sắc cần rất nhiều chất liệu. Đặc biệt với tác giả sách hư cấu, bạn không thể ngồi một mình và tự mặc định những thứ đang diễn ra bên trong và xung quanh độc giả của mình. Cách thức đó không thể nào giúp cuốn sách của bạn mang tới bất kì giá trị hữu ích gì cho độc giả.
Thay vào đó, hãy chạm để hiểu họ. Và dưới đây là 11 cách hiệu quả để bạn có thể chạm tới và nắm bắt được insight độc giả của mình.
1. Phỏng vấn độc giả
Trò chuyện trực tiếp với độc giả giúp bạn hiểu rõ nhu cầu, động lực và thách thức của họ. Kỹ thuật kể chuyện trong phỏng vấn sẽ khơi gợi độc giả chia sẻ sâu hơn về trải nghiệm cá nhân của họ. Brené Brown, tác giả của "Dare to Lead" và "The Gifts of Imperfection," thường xuyên tổ chức các buổi trò chuyện sâu với độc giả để hiểu sâu hơn về cảm xúc, nỗi sợ hãi, và những thách thức của họ trong cuộc sống hàng ngày. Nhờ những cuộc phỏng vấn này, cô có thể xây dựng nội dung sách phù hợp, tạo nên sự kết nối mạnh mẽ với độc giả.
Ưu điểm: Mang lại thông tin chi tiết, cảm xúc và các góc nhìn sâu sắc.
Nhược điểm: Tốn nhiều thời gian và công sức để tổ chức và phân tích kết quả.
Bạn có thể bắt đầu với một nhóm nhỏ độc giả (5-10 người), có thể tiến hành trực tiếp hoặc sử dụng các công cụ như Zoom hoặc Google Meet để phỏng vấn trực tuyến. Hãy chuẩn bị sẵn các câu hỏi mở như: "Bạn có thể kể về một lần bạn gặp khó khăn trong [chủ đề sách]?" để khuyến khích độc giả chia sẻ.
2. Quan sát
Quan sát độc giả trong môi trường tự nhiên của họ khi họ tương tác với sách giúp bạn hiểu thêm về cách họ thực sự sử dụng và phản ứng với nội dung. Haruki Murakami, khi viết cuốn "Rừng Na Uy," đã quan sát cuộc sống của giới trẻ Nhật Bản trong giai đoạn đầy biến động vào thập niên 1960. Ông chú ý đến cách họ đối mặt với cảm xúc, cô đơn, và tình yêu. Nhờ việc quan sát này, Murakami đã tạo nên một tác phẩm sâu sắc, phản ánh chân thực tâm trạng của một thế hệ.
Ưu điểm: Cung cấp cái nhìn trực quan về hành vi của độc giả, giúp phát hiện những điều mà họ không thể tự nói ra.
Nhược điểm: Khó thực hiện trên quy mô lớn và có thể bị giới hạn bởi yếu tố khách quan.
Bạn có thể tham gia các sự kiện như hội sách, câu lạc bộ sách, hoặc thư viện nơi bạn có thể quan sát cách độc giả tương tác với các loại sách khác nhau. Trong quá trình này, hãy ghi chú lại những gì bạn quan sát được về phản ứng của họ.
3. Khảo sát
Khảo sát là cách thu thập dữ liệu trên quy mô lớn để hiểu rõ hơn về xu hướng và sở thích của độc giả. Elizabeth Gilbert, tác giả của "Eat, Pray, Love," đã sử dụng các khảo sát để hiểu rõ hơn về độc giả trước khi viết cuốn sách tiếp theo của mình. Cô hỏi độc giả về những mong muốn, sợ hãi, và điều họ muốn thay đổi trong cuộc sống. Kết quả khảo sát đã giúp cô xác định các chủ đề có sức hút mạnh mẽ với độc giả.
Ưu điểm: Thu thập dữ liệu từ nhiều người trong thời gian ngắn.
Nhược điểm: Câu trả lời có thể bị ảnh hưởng bởi cách đặt câu hỏi và không thể sâu sắc như phỏng vấn trực tiếp.
Bạn có thể sử dụng các công cụ miễn phí như Google Forms hoặc SurveyMonkey. Hãy kết hợp giữa câu hỏi mở ("Bạn mong đợi điều gì từ một cuốn sách về [chủ đề]?") và câu hỏi đóng (thang đánh giá, lựa chọn đa dạng) để xây dựng bảng khảo sát, đồng thời chia sẻ khảo sát trên mạng xã hội hoặc trong các nhóm đọc sách trực tuyến để thu thập câu trả lời.
4. Nghiên cứu thứ cấp
Phương pháp này sử dụng các nghiên cứu, tài liệu và số liệu sẵn có để hiểu thị trường và đối tượng độc giả. Simon Sinek, trước khi viết "Start With Why," đã nghiên cứu kỹ lưỡng về lãnh đạo và các tổ chức thành công. Ông sử dụng dữ liệu từ các nghiên cứu trước đó để phân tích sâu về cách mà những người lãnh đạo truyền cảm hứng. Từ đó, Sinek đã xây dựng lý thuyết "Vòng tròn vàng" nổi tiếng của mình.
Ưu điểm: Tiết kiệm chi phí và thời gian, cung cấp cái nhìn tổng quan về thị trường.
Nhược điểm: Không cung cấp thông tin cá nhân hóa cụ thể cho đối tượng độc giả của bạn.
Hãy tìm kiếm các báo cáo thị trường, bài viết, blog liên quan đến chủ đề sách của bạn. Bạn cũng có thể sử dụng các công cụ SEO miễn phí như Ubersuggest để nghiên cứu từ khóa và xu hướng tìm kiếm liên quan đến nội dung của mình.
5. Lắng nghe trên mạng xã hội
Bạn cũng có thể theo dõi cuộc trò chuyện của độc giả trên mạng xã hội, diễn đàn, và các cộng đồng trực tuyến để hiểu rõ hơn về quan điểm và nhu cầu của họ. John Green, tác giả của "The Fault in Our Stars," thường xuyên theo dõi và tham gia vào các cuộc thảo luận trên mạng xã hội và diễn đàn của giới trẻ. Anh lắng nghe những câu chuyện, nỗi lo lắng, và niềm vui của thanh thiếu niên để lấy cảm hứng và hiểu hơn về độc giả của mình.
Ưu điểm: Cung cấp cái nhìn thực tế và nhanh chóng về chủ đề nóng và quan tâm của độc giả.
Nhược điểm: Có thể quá tải với lượng thông tin lớn và không mang tính cá nhân.
Đừng ngần ngại sử dụng các công cụ miễn phí như Google Alerts hoặc TweetDeck để theo dõi những từ khóa liên quan đến sách hoặc chủ đề của bạn. Bạn cũng có thể tham gia các nhóm, diễn đàn về sách trên Facebook, Reddit, Goodreads, để theo dõi cuộc thảo luận của độc giả. Đồng thời, đừng bỏ qua việc theo dõi các từ khóa và hashtag liên quan đến chủ đề sách của bạn trên mạng xã hội.
6. Phân tích dữ liệu
Sử dụng dữ liệu phân tích để nghiên cứu hành vi của độc giả trên các kênh số như trang web, blog là cách thức mà bạn không nên bỏ qua. Seth Godin, trong quá trình viết "This is Marketing," đã sử dụng dữ liệu từ blog và các bản tin của mình để hiểu sâu về hành vi độc giả. Anh phân tích các bài viết có lượt xem và tương tác cao nhất để xác định chủ đề mà độc giả quan tâm, từ đó định hình nội dung cuốn sách.
Ưu điểm: Cung cấp thông tin chi tiết về hành vi của độc giả, giúp tối ưu hóa nội dung.
Nhược điểm: Cần biết cách sử dụng các công cụ phân tích và đọc dữ liệu.
Hãy sử dụng Google Analytics (miễn phí) để theo dõi lưu lượng truy cập trang web hoặc blog của bạn. Tập trung vào các bài viết có thời gian tương tác cao để hiểu độc giả quan tâm đến chủ đề nào, đồng thời xem xét các chỉ số như thời gian trên trang, tỷ lệ thoát, và các trang phổ biến nhất để hiểu nội dung nào thu hút độc giả.
7. Thử nghiệm
Trong quá trình viết và xây dựng cuốn sách, bạn nên thử nghiệm với nhóm độc giả nhỏ để đánh giá phản ứng của họ với các phiên bản khác nhau của nội dung. Tim Ferriss, trước khi xuất bản "The 4-Hour Workweek," đã thử nghiệm nhiều phiên bản của tiêu đề và bìa sách bằng cách sử dụng quảng cáo Google AdWords để xem phiên bản nào thu hút nhiều sự quan tâm hơn. Dựa trên kết quả này, anh quyết định tiêu đề và bìa sách cuối cùng.
Ưu điểm: Nhận phản hồi trực tiếp và cụ thể, giúp tinh chỉnh nội dung.
Nhược điểm: Cần thời gian và sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
Bạn có thể tạo một nhóm độc giả nhỏ trên mạng xã hội hoặc email rồi chia sẻ các đoạn trích, bìa sách, hoặc ý tưởng nội dung khác nhau để nhận phản hồi từ họ. Bạn cũng có thể thực hiện A/B testing trên website để thử nghiệm phản ứng với các phiên bản nội dung khác nhau.
8. Phỏng vấn bên liên quan (Stakeholder)
Hãy trò chuyện với các bên liên quan như nhà xuất bản, người bán sách, thủ thư để thu thập ý kiến từ những người tiếp xúc trực tiếp với độc giả. Malcolm Gladwell, tác giả của "Outliers," đã phỏng vấn nhiều chuyên gia trong lĩnh vực tâm lý học, giáo dục, và kinh tế học để có cái nhìn sâu rộng hơn về chủ đề nghiên cứu của mình. Nhờ đó, ông đã thu thập được nhiều góc nhìn đa chiều, góp phần tạo nên thành công cho cuốn sách.
Ưu điểm: Nhận được cái nhìn tổng quan từ góc nhìn của người trong ngành.
Nhược điểm: Cần xây dựng mối quan hệ và thời gian để thực hiện phỏng vấn.
Bạn nên tận dụng các sự kiện sách, hội thảo chuyên ngành để tiếp cận và trò chuyện với các bên liên quan. Hãy chuẩn bị sẵn các câu hỏi để tận dụng tối đa cuộc trò chuyện trong thời gian ngắn.
9. Nghiên cứu người dùng tổng hợp (Synthetic User Research)
Sử dụng AI và mô phỏng để tạo ra các tương tác người dùng giả định sẽ giúp bạn hiểu thêm về cách độc giả tiềm năng có thể phản ứng với nội dung của bạn. Cal Newport, tác giả của "Digital Minimalism," đã sử dụng mô phỏng tương tác người dùng để hiểu cách độc giả có thể phản ứng với các chiến lược về kỹ thuật số. Ông dựa vào các phản ứng giả định này để xây dựng nội dung cuốn sách sao cho phù hợp với thói quen và mong muốn của độc giả.
Ưu điểm: Tiết kiệm thời gian, cung cấp nhiều góc nhìn khác nhau.
Nhược điểm: Có thể không chính xác hoàn toàn và cần kiến thức công nghệ.
Sử dụng các công cụ AI với bản dùng thử miễn phí để mô phỏng phản ứng của độc giả. Ví dụ, bạn có thể dùng ChatGPT để mô phỏng các cuộc hội thoại với độc giả về chủ đề sách của bạn.
(Bạn có thể tìm hiểu thêm về cách sử dụng AI để xây dựng chân dung độc giả mục tiêu và tìm kiếm insight từ họ ở bài viết này của mình.)
10. Đối chiếu (Benchmarking)
Hãy thử so sánh sách của bạn với các cuốn sách thành công khác trong cùng lĩnh vực để rút ra các chiến lược kết nối độc giả. Ryan Holiday, trước khi viết "The Obstacle Is the Way," đã nghiên cứu kỹ các cuốn sách triết học thành công khác để hiểu cách chúng thu hút độc giả. Anh rút ra bài học về cách truyền tải triết lý và kết nối với người đọc thông qua câu chuyện thực tế.
Ưu điểm: Giúp bạn nhận ra điểm mạnh và yếu của sách mình.
Nhược điểm: Không nên sao chép hoàn toàn mà cần điều chỉnh cho phù hợp với phong cách riêng.
Bạn có thể đọc và phân tích các cuốn sách nổi tiếng trong lĩnh vực của bạn. Hãy đọc các nhận xét, bình luận của độc giả trên Goodreads hoặc Amazon để hiểu điều gì làm nên thành công của những cuốn sách này.
11. Lắng nghe phản hồi và yêu cầu
Bạn có thể thu thập thêm phản hồi và yêu cầu từ độc giả về các định dạng, chủ đề, và nội dung bổ sung mà họ muốn thấy. Marie Kondo, tác giả của "The Life-Changing Magic of Tidying Up," đã lắng nghe phản hồi và yêu cầu từ độc giả của mình trong các buổi hội thảo về dọn dẹp. Cô điều chỉnh nội dung sách dựa trên phản hồi thực tế về những khó khăn và thắc mắc mà độc giả gặp phải trong quá trình áp dụng phương pháp của cô.
Ưu điểm: Cung cấp thông tin trực tiếp về nhu cầu của độc giả.
Nhược điểm: Cần lọc và chọn lọc thông tin từ nhiều nguồn.
Bạn nên khuyến khích độc giả để lại phản hồi và đề xuất qua các kênh như email, mạng xã hội, hoặc trên trang web của bạn. Hãy tạo một mẫu phản hồi đơn giản và dễ tiếp cận để thu thập ý kiến một cách hiệu quả, đồng thời tạo một kênh phản hồi trực tuyến hoặc email để độc giả dễ dàng gửi phản hồi và đề xuất.
Viết một cuốn sách không chỉ là việc sắp xếp câu chữ, mà còn là hành trình khám phá và kết nối với tâm hồn của độc giả. Những sai lầm có thể mắc phải trên con đường này là những bước đệm quan trọng, giúp chúng ta học hỏi và hoàn thiện tác phẩm của mình. Đừng ngại thử nghiệm, đừng sợ sai lầm, vì chính những trải nghiệm đó sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về độc giả của mình và tạo ra những tác phẩm chạm đến trái tim họ.
Hãy nhớ rằng, cuốn sách của bạn có thể trở thành ngọn đuốc soi sáng, một người bạn đồng hành hay thậm chí là bước ngoặt trong cuộc đời của ai đó. Để làm được điều đó, hãy dũng cảm bước ra khỏi vùng an toàn, lắng nghe và thấu hiểu độc giả. Hãy viết bằng cả trái tim và sự chân thành, bởi chính điều đó sẽ tạo nên sức mạnh của cuốn sách.
Mỗi tuần mình sẽ dành 2 buổi tư vấn 1:1 miễn phí với các tác giả sách, bạn có thể đặt lịch trước với mình ở đây để biết viết sách cần bắt đầu từ đâu nhé: